II бүлэг. Эрх зүйн онолын шинжлэх ухаан
Created by Soyolzul Bat-ochir
Д. Баярсайхан "Эрх зүйн онол" 2018 он:
Нэгдүгээр хэсэг. Эрх зүйн онолын удиртгал
Эртний Грек
Эртний Ром
ЭЗ-н төсөөллийн анхны хэв загвар цэгцтэй системчлэгдсэн байдлаар илэрч хөгжсөн
ЭЗ-н талаарх анхна ойлголт, төсөөлөл ...-с эх үндэсл авч хөгжсөн
Бүр анх хүмүүс овгийн байгуулалт руу шилжих үед:
- ёс заншил, бөө мөргөл, бишрэл шүтлэг аяндаа бий болж,
- улмаар зан үйлийн дэг, хориг, аман зарлиг, горим журмууд үүсч,
- тэдгээрт ЭЗ-н төсөөллийн анхны илрэл, хэлбэр тусгалаа олсон байна.
Эртний Энэтхэгт:
- шүтлэг мөргөл,
- шашны зан үйлээр дамжуулж
- хүний шунал, хүсэл, төрөлхийн муу авир араншинг номхотгох,
- заавал дагах зам мөрийн чигийг заах зэрэг үзэл онол ихэд дэлгэрчээ.
Уг сэтгэлгээнд гүнзгий нэвтэрсэн үзэл санаа:
- Шударга ёс, үнэний тухай
- Ёс суртахууны тухай
- Хууль ёсны болоод хууль бус зан үйлийн тухай
- Хүний төрөлх эрх, уг шинжийн тухай
Энэ онолоор сургадаг:
- Төрөөс баталсан хуулиуд ЭЗ-н мөн чанар, агуулгад нийцсэн байх,
- Жам ёсны ЭЗ-д төр, шүүх, цагдаа аль нь ч захирагдах учиртай.
Жам ёсны ЭЗ-н сургаалын онолын ургал:
- теологи
- неотомизм
- утилатаризм
- экзистенциализм
- реализм
- феноменологи
- үүсгэл, зарчим, мөн чанар нь нийтлэг
Сократ
Аристотель
ЭЗ-н төсөөллийн анхны хэв загвар урсгал шинжтэй үүсч гарсан
Үндэслэгч
Платон
Павла
Эртний Хятадад:
- ёс заншил, дэг жаягийг дээдлэн шүтэх,
- захирах, захирагдах, хүндлэх, хүндлэгдэх харьцааг номлосон сургаалууд анх үүссэн.
№1. ЭЗО-ын сэтгэлгээний түүхэн хөгжлийн тойм:
Гай
Жам ёсны ЭЗ-н сэтгэлгээ:
- ЭЗ-н үзлийн анхны үүсгэл эхлэл нь жам ёсны шинжтэй гэсэн сургаалд тусгагдаж хөгжсөн байдаг.
- Үндэслэгч -> Шинэ үеийн дараа үе хүртэл:
- 1800 жилийн турш энэ онол тэргүүлэгч онол байсан.
Жам ёсны ЭЗ-н сургаал:
Эрх мэдэл, авъяас чадвартай нь захирч, чадвар султай нь захирагдах, зарлиг журам зөрчсөн гэмтэнг шийтгэх, ЭЗ, дэг ёс, ХХ-г тогтоох замаар төр засаг, шүүх цааз, цэрэг цагдаа бий болж, эдгээр нь бурхны хүсэл зориг, жам ёсны шаардлагаар нөхцөлдсөн байх номлол.
Ульпиан
Сургаалын төлөөлөгчид
Ромын нэрт хуульчид
Юстиниан
Бентам
Дундад зууны төлөөлөгчид
Макиавелли
Флорентан
Позитивизм:
XIX зууны сүүлч үеэс улс үндэстэн өргөжин тэлж, аж үйлдвэржилт явагдаж, ЗЗ, ОУ-ын харилцааны шинэ зохицуулалт бий болохын хамт ЭЗ-н сэтгэлгээний харьцангуй шинэ чиглэл нэвтэрч эхлэв.
Остин
Нормативизм
Сургаал, номлол:
ЭЗ нь төрөөс тогтоосон хууль, тэдгээрийн норматив ХХ-нүүдэд маш тод илрэх тул энэ нь жам ёсны хүсэл зориг биш, харин нилээд хязгаарлагдмал горим, зохицуулалт гэх номлол.
Сургаалын төлөөлөгчид
Харт
Шинэ үеийн
Мартинус
Ирнери
Дворкин
Гроций
Түүний дараа үеийн
Социализм:
- нормативизмын чиглэлд марксист-материалист онолд тулгаарлаж, социалист загварыг ЭЗ-д бий болгох гэсэн шинэ урсгал бий болов
- XX зууны 90-ээд оны дунд үеэс уналтаж орж, онол нь цаг үетэйгээ нийцэхээ больж, халагдаж солигдоход хүрсэн.
Төв Ази, Зүүн Европын 20 шахам оронд албан ёсоор үзэл суртал болж төлөвшсөн
Локк
Неопозитивизм болон дахин сэргэлтийн нормативизм:
XX зууны эхэн дунд үеэс
Сургаал, номлол:
ЭЗХХ шаталж, уялдсан байх, ЭЗ-г төрийн албадлагаар хамгаалах, ЭЗ горимчлогдсон хийгээд системчлэгдсэн байх тухай сургаал
Гоббс
P-14-г дууссан 15-с эхлүүл
Кант
Руссо
Социалист ЭЗ бол:
- ЗХУ-д анх томъёологдсон тодорхойлолт:
- "Нийгмийн эдийн засаг-материаллаг нөхцлөөр орчин, ахуй нь тодорхойлогдож, төр, засгаас тогтоож, түүний албадлагын хэрэгслээд хамгаалагдсан, хөдөлмөрчдийн хүсэл зоригийн илэрхийлэл болж, капиталист нийгмийн үзэгдлийг шахан зайлуулж, социализм, коммунизм байгуулах зорилготой..."
Гегель
Монтескье
А.Я.Вышинский:
1937 онд тодорхойлсон
60 шахам жил ач холбогдлоо алдаагүй
